Παγκρεατίτιδα

Με τον όρο παγκρεατίτιδα εννοούμε μια φλεγμονή στο πάγκρεας. Το πάγκρεας είναι ένας μεικτός αδένας του ανθρώπινου οργανισμού και εντοπίζεται στο πίσω μέρος της κοιλίας, ακριβώς πίσω από το στομάχι. Το πάγκρεας παράγει ένζυμα που συμμετέχουν στην απορρόφηση θρεπτικών συστατικών στο λεπτό έντερο, ενώ παράλληλα παράγει ινσουλίνη και γλυκαγόνο, συμμετέχοντας στη δημιουργία γλυκόζης.
Η παγκρεατίτιδα μπορεί να εμφανιστεί ως οξεία (τα συμπτώματα εμφανίζονται ξαφνικά) αλλά και ως χρόνια, όπου τα συμπτώματα εμφανίζονται σταδιακά σε διάρκεια ετών.

Συμπτώματα παγκρεατίτιδας

Τα συμπτώματα της οξείας παγκρεατίτιδας περιλαμβάνουν:

• Οξύ κοιλιακό πόνο στην άνω κοιλία που αντανακλά στη μέση
• Ναυτία και εμετό
• Πυρετό και ταχυκαρδία

Στη χρόνια παγκρεατίτιδα το κύριο σύμπτωμα είναι ο κοιλιακός πόνος σε συνδυασμό με διάρροιες, απώλεια βάρους και δύσοσμα κόπρανα.

Αιτιολογία παγκρεατίτιδας

Η παγκρεατίτιδα συμβαίνει όταν τα ένζυμα πέψης του παγκρέατος ενεργοποιούνται μέσα στο πάγκρεας και όχι μέσα στο έντερο όπου συμβαίνει φυσιολογικά. Με τον τρόπο αυτό ερεθίζουν το πάγκρεας προκαλώντας τοπική φλεγμονή που οδηγεί στην παγκρεατίτιδα. Καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν παγκρεατίτιδα είναι:

• Χολολιθίαση: Οι πέτρες στη χολή αποτελούν τον κυριότερο λόγο παγκρεατίτιδας. Θεωρείται ότι περίπου το 39% των περιπτώσεων οξείας παγκρεατίτιδας προκαλούνται από πέτρες στη χολή. Οι πέτρες μετακινούνται από τη χοληδόχο κύστη προς το έντερο και κατά τη διαδρομή αυτή ερεθίζουν την κεφαλή του παγκρέατος, προκαλώντας παγκρεατίτιδα. Είναι η πιο σοβαρή επιπλοκή της χολολιθίασης.
• Αλκοόλ: Η κατάχρηση του αλκοόλ αποτελεί τη δεύτερη συνηθέστερη αιτία παγκρεατίτιδας. Περίπου σε ποσοστό 38% ευθύνεται για τη δημιουργία παγκρεατίτιδας.
• Χειρουργεία ή τραύματα στην κοιλία
• Υπερασβεστιαιμία
• Υπερτριγλυκεριδαιμία
• Παχυσαρκία
• Παγκρεατικός καρκίνος
• Αυτοάνοση παγκρεατίτιδα: Σε ένα ποσοστό 10-15% η παγκρεατίτιδα είναι αγνώστου αιτιολογίας

Παράγοντες κινδύνου

Παράγοντες που έχουν αυξημένο κίνδυνο για να προκαλέσουν παγκρεατίτιδα είναι:

• Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ: Οι έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα που καταναλώνουν περισσότερο από τρία ποτήρια αλκοόλ ημερησίως έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης παγκρεατίτιδας
• Κάπνισμα: Οι τελευταίες έρευνες έδειξαν ότι οι καπνιστές έχουν τριπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν χρόνια παγκρεατίτιδα σε σχέση με τους μη καπνιστές
• Παχυσαρκία
• Κληρονομικότητα
• Επιπλοκές παγκρεατίτιδας

Στις περισσότερες περιπτώσεις η οξεία παγκρεατίτιδα είναι ήπιας μορφής και συνήθως η συμπτωματολογία διαρκεί περίπου μια εβδομάδα. Στο 20% των περιπτώσεων η οξεία παγκρεατίτιδα είναι σοβαρή και μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές μέχρι το θάνατο. Αναλυτικά μπορεί να προκαλέσει:

• Ψευδοκύστη παγκρέατος, η οποία είναι μια κυστική συλλογή στο πάγκρεας που μπορεί να διαπυηθεί ή και να ραγεί
• Φλεγμονή και απόστημα πέριξ του παγκρέατος
• Νεφρική ανεπάρκεια
• Αναπνευστική ανεπάρκεια
• Σακχαρώδη διαβήτη
• Δυσαπορρόφηση συστατικών
• Καρκίνο παγκρέατος
• Θάνατο από πολυοργανική ανεπάρκεια

Πώς τίθεται η διάγνωση για την παγκρεατίτιδα;

Η υποψία παγκρεατίτιδας μπαίνει με την κλινική εξέταση σε συνδυασμό με ένα καλό ιστορικό του ασθενούς. Εξετάσεις που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για τη διάγνωση είναι:

• Αιματολογικός έλεγχος ενζύμων παγκρέατος (αμυλάση, λιπάση)
• Αξονική τομογραφία
• Υπερηχογράφημα άνω κοιλίας
• Μαγνητική τομογραφία
• Ενδοσκοπικός υπέρηχος

Παγκρεατίτιδα: Αντιμετώπιση

Αρχικά η αντιμετώπιση είναι πάντα συντηρητική. Η συντηρητική αντιμετώπιση περιλαμβάνει νηστεία ώστε να δοθεί η δυνατότητα στο πάγκρεας να ηρεμήσει. Ταυτόχρονα δίνονται αναλγητικά και ενδοφλέβια υγρά, καθώς και οξυγόνο όπου χρειάζεται. Πρέπει να τονιστεί πως η συστηματική χορήγηση αντιβίωσης δεν έχει θέση, σύμφωνα με τις νεότερες μελέτες στην οξεία παγκρεατίτιδα.
Στην περίπτωση που το αίτιο της παγκρεατίτιδας είναι η χολολιθίαση, τότε πρέπει κατά τη διάρκεια της νοσηλείας να αφαιρεθεί και η χοληδόχος κύστη με τις πέτρες για να αποτραπεί δεύτερο επεισόδιο παγκρεατίτιδας, το οποίο μπορεί να αποβεί μοιραίο.
Στην περίπτωση σοβαρής παγκρεατίτιδας με συλλογές, μπορεί να χρειαστεί χειρουργείο, όπου παροχετεύονται οι συλλογές. Δυστυχώς, η σοβαρή οξεία παγκρεατίτιδα είναι μια κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο, παρά τις παρεμβάσεις των ιατρών.

Διαγνωστικές και θεραπευτικές προκλήσεις στην παγκρεατίτιδα

Η παγκρεατίτιδα μπορεί να προκαλέσει διαταραχές τόσο στην πέψη όσο και στον μεταβολισμό. Η διάγνωση της οξείας παγκρεατίτιδας σε περιπτώσεις με πολλαπλές άλλες αιτίες απαιτεί εμπειρία και συνδυασμό απεικονιστικών και εργαστηριακών ευρημάτων από το πάγκρεας. Όταν η βλάβη είναι εκτεταμένη, η πορεία της νόσου μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ιδιαίτερα μετά από χειρουργικές επεμβάσεις της χοληδόχου κύστης, απαιτείται στενή παρακολούθηση. Η ανεπάρκεια παγκρεατικών ενζύμων οδηγεί σε δυσαπορρόφηση και απώλεια βάρους, ενώ η χειρουργική επέμβαση καθίσταται απαραίτητη όταν δεν υπάρχει ανταπόκριση στη συντηρητική αγωγή. Τέλος, η διάγνωση της χρόνιας παγκρεατίτιδας απαιτεί υψηλό βαθμό υποψίας, καθώς τα συμπτώματα μπορεί να είναι ασαφή ή διαλείποντα.

Ο καταρτισμένος Γενικός Χειρουργός Κυρίτσης Αλέξανδρος έχει εκπαιδευτεί στον τομέα της Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής στα κορυφαία Νοσοκομεία του Ηνωμένου Βασιλείου King’s College Hospital London, Manchester Royal Infirmary και Chesterfield Royal Hospital. Εάν επιθυμείτε να μάθετε περισσότερα για την οξεία ή τη χρόνια παγκρεατίτιδα, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του για εξατομικευμένη διάγνωση και ασφαλή θεραπευτική καθοδήγηση.